مهاجرت نخبگان: گذر از تبیین مسئله به سوی رویکردها و اقدامات فوری
کد مقاله : 1012-CONGRESS-FULL
نویسندگان
حسین نصیری *
پژوهشگر مرکز پژوهش های مجلس
چکیده مقاله
چرا مسئله مهاجرت نخبگان در ایران حل نشده است؟ چرا اقدامات انجام شده(به فرض وجود) اثرگذار نیست؟ در شرایط کنونی اقدام فوری چیست؟ هر چند مسئله مهاجرت نخبگان در بین محققان و تاحدی سیاستگذاران با پذیرش عمومی همراه است. اما هستند عده‌ای که هنوز به دنبال تبیین مسئله مهاجرت نخبگان و شناخت عوامل موثر بر آن هستند. در این متن تمرکز اصلی نویسنده روی چند رویکرد کلی و ارائه راهکارهای متناسب با شرایط کنونی جهت تسکین آثار منفی ناشی از مهاجرت نخبگان است. در همین خصوص توجه به تنوع نخبگان و درک نیازمندی‌های خاص هر یک از آنها، توجه همزمان به نخبگان ایرانی داخل و خارج از کشور، توجه و تمرکز بر گروه‌ها و اجتماعات نخبگانی، بهره‌گیری همزمان از ظرفیت‌های بخش دولتی و غیردولتی جهت حمایت از نخبگان و توجه به موضوع مهاجرت پنهان نخبگان در کنار مهاجرت آشکار از رویکردهای کلی و مهم در مسئله مهاجرت نخبگان است. اعطای مشوق مالیاتی و بیمه به بخش خصوصی برای جذب نخبگان، برندسازی ملی در موضوعات مختلف در کشور، ایجاد واحد ارتباط با نخبگان ایرانی خارج از کشور در محل سفارت‌ خانه‌های ایران، تسهیل رفت و آمد موقت نخبگان برخی از راهکارهای پیشنهادی این نوشته است. اما کارآمدترین پیشنهاد این متن در شرایط کنونی، ایجاد و توسعه نهادهای مرزی(به مثابه فضاهای گلخانه‌ای) برای حفاظت از نخبگان در برابر شرایط نامساعد و موقتی است. این سازمان‌ها و نهادهای مرزی دارای خصوصیاتی به شرح زیر هستند:
• این مجموعه‌‌ها از تغییرات سیاسی کمترین تاثیر را می‌پذیرند.
• مدیران این مجموعه‌ها مدیران نخبه و خود در بهترین مراکز علمی تحصیل کرده‌اند.
• از نظر امکانات سخت افزاری و نیروی انسانی در سطح استانداردهای بین المللی هستند و قابل رقابت با موارد مشابه خارجی هستند.
• نیروهای این سازمان‌ها توان فنی و تخصصی بالایی دارند.
• تداوم مدیریت از نکات برجسته این مجموعه هاست.
• جامعه تخصصی و عموم مردم نسبت به آنها اعتماد بالایی دارند.
• نوآوری و خلاقیت محصول اصلی این سازمان هستند.
• در این سازمان‌ها ادهوکراسی جایگزین بوروکراسی است.
کلیدواژه ها
مهاجرت نخبگان، مهاجرت پنهان، نهادهای مرزی، چرخه خدمت به کشور، بخش دولتی و غیردولتی
وضعیت: پذیرفته شده برای ارائه شفاهی