| مهاجرت نخبگان و تأثیر آن بر توسعه |
| کد مقاله : 1015-CONGRESS-FULL |
| نویسندگان |
|
نگین فلاح حقیقی *، ندا شفیعی گروه مطالعات تکنولوژی، پژوهشکده مطالعات فناوری های نوین، سازمان پژوهش های علمی و صنعتی ایران |
| چکیده مقاله |
| ایران در افق 1404 کشوری توسعه‌یافته با جایگاه اول اقتصادی، علمی و فناوری در منطقه، برخوردار از دانش پیشرفته، توانا در تولید علم و فناوری، متکی بر سهم برتر منابع انسانی و سرمایه اجتماعی در تولید است. از این رو برخورداری از سرمایه انسانی در جهت حصول به اقتصاد دانایی محور در اهداف چشم‌انداز جمهوری اسلامی ایران حائز اهمیت است و مهاجرت نخبگان می‌تواند بر مولفه‌های حقیقی اقتصاد به ویژه رشد اقتصادی تاثیرگذار باشد. نخبگان سرمایه انسانی هر جامعه محسوب می‌شوند و پیشرفت اقتصادی جامعه به دست آنها رقم می‌خورد. آنان همچنین عاملان تحول فرهنگی جامعه بوده و بالندگی‌های فرهنگی جامعه در گرو کار آنان است. به عبارت دیگر، توسعه پایدار اجتماعی و اقتصادی همراه با پیشرفت‌های علمی-تکنولوژیکی، همه و همه، برآیند کار و میوه تلاش نخبگان جامعه محسوب می‌شود یکی از موضوعات مهم در توسعه، مهاجرت نخبگان و فرار مغزها است. مهاجرت نخبگان مسئله اجتماعی است که بر طبق آن، افراد دارای استعداد علمی، اقتصادی یا سیاسی بنا به دلایل محیطی اقدام به مهاجرت دائم یا موقت می‌کنند. nر کشورهای در حال توسعه پدیده مهاجرت نخبگان به مسئله اجتماعی مهمی تبدیل شده و به طور مستقیم یا غیرمستقیم بر روند پیشرفت و توسعه این کشورها تاثیرگذار است. طبق آخرین آمار رسمی ارائه شده از سوی سازمان ملل متحد، کشور ایران در بین 72 کشور در حال توسعه جهان رتبه سوم فرار مغزها را با توجه به جمعیت خود دارا بوده و همچنین مقصد بیش از نیمی از این نیروهای متخصص کشور آمریکا است. از این رو پرداختن به مسئله مهاجرت نخبگان علمی، در ایران حائز اهمیت است. علاوه بر این مهاجرت بعنوان یک مکانیسم تعادل در مراحل مختلف توسعه عمل میکند و عنصر اصلی برای گذار به سمت اقتصاد و جامعه مدرن است. به دیگر سخن، تا زمانی که توزیع منابع توسعه (منابع مالی، انسانی، دسترسی به مواد اولیه تولید، و غیره) در بین مناطق مختلف یکسان نباشد، رشد و توسعه در اجزای ساختار فضایی یک کشور برابر نخواهد بود و پیامد این عدم تعادل در بهره‌گیری از مواهب توسعه‌یافتگی، مهاجرت از مناطق کمتر توسعه‌یافته به مناطق توسعه‌یافته خواهد بود. هدف از پژوهش حاضر بررسی مهاجرت نخبگان و تأثیر آن بر توسعه بود که با بهره جستن از نظریه بنیانی انجام شد و تجزیه و تحلیل داده‌ها با استفاده از روش تحلیل مقایسه مداوم به شیوه استراووس و کوربین صورت گرفت. بر اساس یافته‌های تحقیق، دشواری فضای اشتغال نخبگان، ضعف آیین‌نامه و شاخص‌های تشخیص نخبگی، ضعف ارائه تسهیلات به نخبگان، ضعف سیستم اداری در ارتباط با نخبگان و نگرش نادرست نسبت به نخبگان مقولات فرعی پدیده مهاجرت نخبگان بودند که در زیر مقوله اصلی "نامناسب بودن فضای کسب و کار و عدم توانایی نگهداشت نخبگان" قرار گرفتند. با استفاده از این مقولات مدل پارادایمی شامل شرایط علّی، شرایط زمینه‌ای، شرایط مداخله‌گر، راهبردها و پیامدها حول محور مقولة هسته‌ای ارائه شد. |
| کلیدواژه ها |
| فرار مغزها، توسعه، مهاجرت نخبگان، ایران |
| وضعیت: پذیرفته شده برای ارائه شفاهی |